Financiële hoofdlijnen
Inleiding
Dit onderdeel geeft inzicht in de uitkomst van de rekening van de gemeente 's-Hertogenbosch over 2022. De presentatie van het resultaat gebeurt op hoofdlijnen. Een meer gedetailleerde analyse is opgenomen bij de behandeling van de programma's. Het voorstel tot bestemming van het rekeningresultaat is het sluitstuk van dit onderdeel.
Uitkomst
Begroting 2022 na wijziging | Rekening 2022 | Verschil | |
Lasten | 807,3 | 774,7 | 32,6 |
Baten | 821,6 | 855,0 | 33,4 |
Saldo lasten en baten | 14,3 | 80,3 | 66,0 |
Mutaties eigen vermogen | |||
- Toevoegingen | -75,8 | -139,8 | -64,0 |
- Beschikkingen | 61,5 | 57,4 | -4,0 |
Per saldo mutaties eigen vermogen | -14,3 | -82,4 | -68,0 |
Geraamd/gerealiseerd resultaat | 0,0 | -2,0 | -2,0 |
Verschillenanalyse (bedragen x € 1,0 miljoen)
(Bedragen x € 1,0 miljoen) | ||||
---|---|---|---|---|
Omschrijving | Baten en lasten | Mutaties reserves | Gerealiseerd resultaat | |
Onbestemd resultaat actualisatie begroting 2022 (algemene reserve) | 2,9 | -2,9 | 0,0 | |
Het saldo van de actualisatie van de begroting 2022 bedroeg € 2,9 miljoen en is gestort in de algemene reserve. | ||||
Algemene Uitkering (diverse reserves) | 5,2 | -6,2 | -1,0 | |
Eind 2022 zijn de WOZ waarden woningen en niet-woningen voor het boekjaar 2022 bijgesteld. Dit heeft geresulteerd in een nadeel van € 0,6 miljoen. Daarnaast leiden diverse bijstellingen van de basisgegevens en uitkeringsbasis voor de jaren 2020 en 2021 tot een nadeel van € 0,4 miljoen. | ||||
Decentralisatie-uitkeringen (diverse reserves) | 1,8 | -1,7 | 0,1 | |
In de december circulaire zijn extra middelen toegekend in de vorm van een decentralisatie-uitkering. De grootste mutaties zijn Bijzondere Bijstand Studenten (€ 0,3 miljoen), Dichterbij dan je Denkt (€ 0,2 miljoen), Maatschappelijke opvang (€ 0,5 miljoen) en Meerkosten Oekraïne Sociaal Domein (€ 0,2 miljoen). Bijna alle decentralisatie-uitkeringen worden overgeheveld naar 2023, zodat ze dan kunnen worden aangewend voor het desbetreffend doel. | ||||
Personeelskosten | 2,1 | -1,0 | 1,1 | |
In de huidige arbeidsmarkt is het invullen van vacatures een uitdaging gebleken. Hierdoor zijn vacatures veelal later ingevuld, met lagere personeelskosten tot gevolg. Het totaal gerealiseerd resultaat is € 1,1 miljoen. | ||||
Pensioen Wethouders | 0,7 | - | 0,7 | |
De hoogte van de pensioenvoorziening voor (voormalig) wethouders is actuarieel getoetst. Hierbij is onder meer rekening gehouden met de verhoogde pensioenen en de gestegen rekenrente. Het effect van de gestegen rente is aanzienlijk groter dan van de verhoging van de pensioenen. Daarom kan een deel van de voorziening vrijvallen. Het voordeel bedraagt € 0,7 miljoen. | ||||
BUIG (reserve Fonds Werk en Inkomen) | -1,1 | 0,3 | -0,8 | |
In 2022 is de situatie op de arbeidsmarkt veranderd in krapte en heeft een verdere daling in het aantal uitkeringen plaatsgevonden. De instroom ligt laag, terwijl we de uitstroom ondanks de moeilijker bemiddelbare doelgroep op peil weten te houden. De aanpak van meer aandacht voor mensen lang in bijstand, zoals uitgezet in het nieuwe Ondernemingsplan WXL 2022-2025, begint zijn eerste vruchten af te werpen. Het gemiddeld aantal uitkeringen in 's-Hertogenbosch komt op 3.151 uitkeringen, waar we begin dit jaar in de geactualiseerde begroting nog uitgingen van gemiddeld 3.244 uitkeringen. Ook valt de gemiddelde uitkeringsprijs lager uit. Dit zijn de twee voornaamste factoren waardoor de uitkeringskosten ca. € 2,3 miljoen lager uitkomen. Daarnaast worden door de krappe arbeidsmarkt meer mensen regulier geplaatst, waardoor minder plaatsingen met loonkostensubsidie nodig zijn dan vooraf begroot. De daarmee gepaarde gaande kosten voor loonkostensubsidies worden daarmee € 0,3 miljoen lager dan begroot. | ||||
Arbeidsparticipatie | 2,9 | -2,9 | 0,0 | |
In 2022 zijn de werkzaamheden binnen de Participatiewet op een aantal vlakken geraakt. Per saldo leidt dit tot een voordeel van € 2,9 miljoen, die vrijwel geheel ten gunste komt van het Sociaal Zorgfonds. Grootste afwijkingen zijn lagere kosten door een lager aantal doelgroep-medewerkers dan begroot door meer reguliere uitstroom, een hogere ziektekostenvergoeding, vacatures die moeilijk zijn in te vullen, waardoor projecten niet of later zijn uitgevoerd, hogere rijksbijdrage voor de WSW en re-integratie klassiek en overheveling van corona-omzetcompensatie uit 2021 die in 2022 maar beperkt nodig is gebleken. Deze voordelen worden deels gemitigeerd door de instelling van een voorziening spaarverlof en een eenmalige uitkering voor medewerkers van de sociaal werkvoorziening. | ||||
Financieringsresultaat | -0,5 | - | -0,5 | |
De aantrekkende economie heeft er toe geleid dat na vele jaren de rente weer is gaan stijgen. Dit effect wordt nog verstrekt door de extreem hoge inflatie als gevolg van de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis die daaruit voortvloeit. Vanwege deze veranderde marktomstandigheden hebben we begin dit jaar onze jaarlening van € 40 miljoen niet voor één jaar vastgezet, maar voor 30 jaar. Dit leidt in 2022 tot hogere rentekosten van € 0,5 miljoen, maar op de lange termijn zijn we verzekerd van relatief goedkope financiering. Gezien de renteontwikkeling het afgelopen jaar is dit een verstandig besluit geweest. | ||||
Kapitaallasten | 3,0 | -1,5 | 1,5 | |
Het voordeel behaald op kapitaallasten ad € 3,0 miljoen wordt veroorzaakt door het later dan gepland uitvoeren van investeringen. Zo zijn bepaalde ICT investeringen eind 2022 gegund (de kosten komen ten laste van boekjaar 2023), zijn investeringen voor de digitale belastingbalie, verduurzaming stadhuis/bestuurscentrum en de gevel van het stadhuis later uitgevoerd. Campus aan de Lanen en Kindcentrum de Oosterplas zijn in 2022 in gebruik genomen. Kapitaallasten starten in het jaar volgend op het jaar van ingebruikname, waardoor dit leidde tot een incidenteel voordeel van € 0,5 miljoen. | ||||
Onvoorziene uitgaven | 0,2 | - | 0,2 | |
Er wordt jaarlijks € 225.000 begroot, in 2022 is op dit budget geen beroep opgedaan. | ||||
Beschermd Wonen/Maatschappelijke opvang (reserve Sociaal & Zorgfonds) | 8,3 | -8,3 | 0,0 | |
Sinds 2022 is de nieuwe inkoop voor beschermd wonen (BW) en maatschappelijke opvang (MO) van kracht. Deze nieuwe inkoop is gekoppeld aan het Regioplan Doordecentralisatie BW MO en de bijbehorende centrumregeling 2022-2025. Op grond van de jaarcijfers in de hele regio zijn we zeer ruim binnen de begroting gebleven (€ 8,2 miljoen). Verklaringen voor dit overschot zijn: het aantal cliënten met beschermd wonen en dagbesteding in 2022 was 130 cliënten lager dan begroot. Ook zijn er meer lichtere vormen van ondersteuning ingezet dan begroot en was de inschatting qua zorgduur ook positiever dan begroot, dit geeft een voordeel van € 5,8 miljoen. Voor cliënten met een langdurige zorgvraag is de Wet langdurige zorg sinds 2021 opengesteld. Dat betekent dat in de Wmo een groep cliënten zit die meer mogelijkheden heeft om ook weer uit te stromen. Dat is terug te zien in de in- en uitstroomcijfers. De uitstroom was in 2022 37% groter dan de instroom. Mede hierdoor zien we de eigen bijdrage van BW lager uitvallen, dit geeft een nadeel € 0,5 miljoen. Daarnaast blijven het aantal PGB-verstrekkingen laag, wat resulteert in een voordeel van € 0,4 miljoen. De voorziening langdurig verblijf (VLV) in de Dungense Polder is i.v.m. een beroepsprocedure nog niet gerealiseerd, waardoor het budget van € 0,6 miljoen dit jaar nog niet is besteed. Tevens zijn de rijksinkomsten verhoogd voor beschermd wonen (€ 1,4 miljoen.) Bij de maatschappelijke opvang blijven we binnen de begroting. Zo is de toegang tot de maatschappelijke opvang bij de gemeente ondergebracht (CTMO), in plaats van bij de aanbieder. Dit om de (dreigende) thuislozen zo snel mogelijk een thuis te willen bieden. Ook is toegewerkt naar de sluiting van één van de twee grootschalige opvangen binnen onze regio; het Inloopschip aan het Hinthamereinde is gesloten en de exploitatie van de locatie Oranje Nassaulaan is overgegaan naar MO Den Bosch. Om deze afbouw en overgang te realiseren hebben we te maken gehad met eenmalige frictiekosten van € 50.000. Op het regionaal uitvoeringsbudget is € 0,5 miljoen overschot, onder andere vanwege het (nog) niet realiseren van de Voorziening langdurig verblijf (VLV), een respijthuis, lagere uitgaven op timeout-plaatsen en maatwerk beschermd wonen. We zien voor 2022 een voordeel van € 0,3 miljoen, dit is vanwege een afrekening over 2022 voor de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (Oggz) en Wet verplichte Gezondheidszorg (Wvggz). Hiervoor lopen meerjarige contracten voor 2022 en 2023. We zetten hiermee in op een duurzame samenwerking met het Crisis- en Interventie Team (CIT) en het Centrum voor Trajecten en Bemoeizorg (CvTB). We merken dat de samenwerking verder verbetert en blijven hierop inzetten . Het CIT heeft hier een prominentere rol gekregen bij de versterking van de ketensamenwerking. Alle voor-en nadelen zijn verrekend met het Sociaal & Zorgfonds. | ||||
WMO 2007/2015 (reserve Sociaal & Zorgfonds) | 3,1 | -3,1 | 0,0 | |
Voor begeleiding en groepsbegeleiding (= de nieuwe naam voor dagbesteding) zijn we sinds 1 januari 2022 overgestapt op een nieuwe bekostigingssystematiek genaamd P(rice) x Q(uantity). In de begroting is rekening gehouden met maximale declaratie door zorgaanbieders. Dit bleek in de praktijk echter niet het geval, wat resulteerde in een voordeel van € 1,7 miljoen. Voor woonvoorzieningen zien we een voordeel van € 0,55 miljoen. De begroting voor woonvoorzieningen is lastig te voorspellen. De gemiddelde kosten per voorziening waren lager, als ook het aantal cliënten dat een woonvoorziening toegewezen heeft gekregen. Een deel van de verklaring voor het lagere aantal cliënten is dat in toenemende mate kleine woonvoorzieningen zoals drempelhulpen en douchezitjes als algemeen gebruikelijk worden beschouwd. Voor de overige Wmo-voorzieningen (hulpmiddelen, regiotaxi, vervoersvoorzieningen) zijn geen grote afwijkingen. Alle voordelen zijn verrekend met het reserve Sociaal & Zorgfonds. | ||||
Jeugdhulp (reserve Sociaal & Zorgfonds) | 3,0 | -3,0 | 0,0 | |
In 2022 zou de landelijk hervormingsagenda Jeugd uitkomen. Hier is vertraging op gekomen. De onderhandelingen tussen Rijk en gemeenten zijn nog gaande. We hebben hier echter niet op gewacht. We zijn lokaal daarom doorgegaan met het proces om te komen tot een lokaal programma Jeugdhulp. De inhoudelijke lijn die in de landelijk hervormingsagenda zit, biedt voor ons voldoende aanknopingspunten. Dit jaar is de inzet van ondersteuningsaanbod op het basisonderwijs naar meer scholen uitgebreid en is een start gemaakt met het opstellen van een meerjarige samenwerkingsagenda met huisartsen. Het jaar 2022 was het eerste jaar dat de nieuwe wijze van inkopen (p*q) volledig is doorgevoerd. Deze overgang is goed verlopen. De uitgaven zijn binnen de begroting gebleven. Incidenteel boeken we een voordeel van ca € 3 miljoen voor verrekening met de reserve S&Z. Het grootste deel van deze € 3 miljoen betreft een incidenteel voordeel op de regionaal ingekochte hulp. Het voordeel ontstaat door lagere uitgaven dan begroot aan de regionale inkoop van gesloten jeugdzorg(JZ+), Veilig Thuis en crisiszorg. Ook kunnen we de kosten van enkele dure casussen bij de jaarrekening eenmalig terugvragen via een regionaal fonds. Tot slot ontstaat een eenmalig voordeel door het kunnen afsluiten van zorgovereenkomsten van voor 2022. Alle voordelen worden verrekend met het Sociaal & Zorgfonds. | ||||
Opvang Oekraïners (reserve nog uit te voeren werken) | 3,5 | -3,5 | 0,0 | |
Meteen aan het begin van de inval in Oekraïne is een oproep gedaan aan gemeenten om ontheemden op te vangen. Ook in onze gemeente zijn we daar voortvarend mee gestart, wat geresulteerd heeft in twee grotere opvanglocaties en een viertal kleinere. In totaal zijn er ruim 700 plaatsen gerealiseerd. Daarnaast zijn er ongeveer 200 plekken aangeboden door particulieren. Het rijk vergoedt de kosten die gemeenten maken voor deze opvang op verschillende manieren. Voor de gemeentelijke opvanglocaties is een normbedrag vastgesteld (€ 100 per plek per dag, vanaf 15 oktober 2022 bijgesteld tot € 83 per gerealiseerde plek per dag). Hieruit moeten alle kosten betaald worden die noodzakelijk zijn voor het draaiend houden van de locaties, zoals huur, energie, beveiliging etc. Ook het leefgeld voor de Oekraïners moet hieruit betaald worden, als ook de begeleiding van de bewoners. Op basis van de in onze gemeente gerealiseerde plekken kan een bedrag van € 17,9 miljoen gedeclareerd worden bij het Rijk. Van dit bedrag blijft bij de jaarrekening € 3,6 miljoen over, verantwoord op verschillende programma's in de begroting. Dit volledige bedrag wordt via de Reserve uit te voeren werken overgeheveld naar 2023 en zal bijvoorbeeld worden gebruikt om werkzaamheden waar een achterstand op is ontstaan in te halen, voor het opbouwen van een stevigere organisatie voor gemeentelijke opvangvraagstukken en eventuele incidentele uitgaven en/of tegenvallers. | ||||
Energietoeslag (reserve nog uit te voeren werken) | 1,0 | -1,0 | 0,0 | |
Deze regeling voor energietoeslag 2022 loopt tot halverwege 2023. Het gemeentelijk aandeel in het totale rijksbudget bedroeg in 2022 € 14,8 miljoen. Hiervan was € 3 miljoen eind 2022 al overgeheveld naar boekjaar 2023. In totaliteit is er € 10,7 miljoen uitgegeven aan verstrekkings- en uitvoeringskosten. De lasten zijn daarmee € 1 miljoen lager uitgevallen dan eerder ingeschat. | ||||
Beheer en onderhoud kunstwerken | 0,5 | - | 0,5 | |
Het afgelopen jaar is hard gewerkt aan de constructieve veiligheid en het aanpassen van veel kunstwerken (o.a. bruggen en kademuren). Als gevolg van de weersomstandigheden, het doorschuiven van onderzoeken en de regelgeving van het waterschap zijn enkele geplande werkzaamheden doorgeschoven naar 2023. Dit leidt tot een voordeel van € 0,5 miljoen. | ||||
Beheer groen openbare ruimte | -0,4 | - | -0,4 | |
De uitgestelde inboet (het opnieuw beplanten van een opengevallen plaats) en renovatie vanuit 2021 is in 2022 grotendeels ingehaald. Hierdoor ontstaat een nadeel van € 0,4 miljoen. | ||||
Juridische uitspraak langlopende fraudezaak | 0,3 | - | 0,3 | |
Er is een verzekeringsuitkering ontvangen in het kader van een langlopende juridische zaak. Met de afhandeling van deze casus was geen rekening gehouden. Het voordeel bedraagt € 0,3 miljoen. | ||||
Onderhoud Verhardingen | 0,3 | - | 0,3 | |
In 2022 is 5% van het geplande onderhoud doorgeschoven naar 2023. Dit gebeurt in de meeste gevallen om meerdere werkzaamheden te combineren. Het voordelig resultaat in 2022 bedraagt daardoor € 0,3 miljoen. | ||||
Evenementen | -0,6 | - | -0,6 | |
Voor het faciliteren van evenementen wordt een nadeel gerealiseerd van € 0,6 miljoen. Dit bedrag bestaat uit kosten die gemaakt worden voor het faciliteren van evenementen (carnaval, Jazz in Duketown, Vuelta). Met name vanwege de te nemen veiligheidsmaatregelen en grotere drukte bij 11-11 zijn de kosten hoger dan voorzien. | ||||
ICT (diverse reserves) | 0,8 | -0,8 | 0,0 | |
Men had verwacht kosten voor de VDI omgeving te maken in 2022. Dit bleek niet het geval, wat ertoe leidde dat een voordeel behaald werd van € 0,1 miljoen. Daarnaast zijn er minder storingen geweest, zijn cursussen digitale vaardigheden gegeven door het eigen personeel (€ 0,1 miljoen), is het ontwikkelbudget voor het zaaksysteem i.v.m. de aanbesteding niet geheel uitgegeven (€ 0,1 miljoen) en was onderhoud ad € 0,2 miljoen foutief begroot. Deze fout is in 2023 hersteld. | ||||
Reclameopbrengsten | 0,2 | - | 0,2 | |
Bij het opstellen van de begroting 2022 e.v. was rekening gehouden met lagere reclame-inkomsten als gevolg van corona. Doordat de maatregelen versneld zijn versoepeld, zijn er hogere reclame-inkomsten gerealiseerd. Daarnaast liep de Abri-concessie tot medio oktober 2022. Tijdens de nieuwe aanbesteding is een hogere vergoeding bedongen. Het totaal voordelig resultaat 2022 bedraagt € 0,2 miljoen. | ||||
Parkeren (Reserve Parkeren) | -0,7 | 0,4 | -0,3 | |
Als gevolg van corona waren de parkeeropbrengsten in januari en februari lager dan begroot (€ 0,8 miljoen). Per saldo realiseren we een nadeel van € 0,3 miljoen. | ||||
Vennootschapsbelasting | -1,6 | - | -1,6 | |
In de jaarrekening is zekerheidshalve een extra vpb-last genomen in verband met de resultaten die de gemeente geniet uit reclameconcessies over de periode 2018 t/m 2022. De Belastingdienst is van mening dat de opbrengsten die gemeenten genieten uit concessies met reclame-exploitanten belast zijn voor de vennootschapsbelasting. De gemeente ‘s-Hertogenbosch deelt dit standpunt niet en gaat in bezwaar tegen de correcties die de Belastingdienst doorvoert op de ingediende aangiften vpb. De bezwaarprocedures worden aangehouden in afwachting van de uitkomsten van enkele gerechtelijke procedures die zijn gestart door andere gemeenten. De eerste uitspraken van rechtbanken in deze procedures stellen de Belastingdienst vooralsnog in het gelijk. Vervolgprocedures bij het gerechtshof en wellicht de Hoge Raad zullen moeten uitwijzen of het standpunt van de Belastingdienst juist is. Na afronding van deze gerechtelijke procedures kunnen de bezwaarprocedures van onze gemeente worden afgewikkeld. Het nadeel bedraagt € 1,6 miljoen. | ||||
Grondexploitatie (diverse reserves) | 22,1 | -22,1 | 0,0 | |
Zie hiervoor de paragraaf Grondbeleid | ||||
Nog niet gerealiseerde projecten (diverse reserves) | 9,2 | -9,2 | 0,0 | |
Op onze begroting zijn een aantal grote uitgaven geraamd, die geheel of gedeeltelijk gedekt worden door | ||||
Afboeken vervroegingsbijdrage A59 | -3,6 | - | -3,6 | |
In het najaar van 2022 heeft de commissie BBV (Besluit Begroting en Verantwoording) een uitspraak gedaan over het activeren van bijdragen die gemeenten en provincies doen aan activa van het Rijk. Omdat het Rijk werkt volgens het kasstelsel, worden activa zoals wegen en gebouwen door het Rijk niet geactiveerd en afgeschreven. Op grond van het BBV is het daarom voor gemeenten ook niet toegestaan om hun bijdrage aan een investeringsproject van het Rijk te activeren. Deze moet direct ten laste van de exploitatie genomen worden. | ||||
Overige Verschillen (diverse reserves) | 3,4 | -1,5 | 1,9 | |
n.v.t | ||||
Totaal | 66,0 | -68,0 | -2,0 |
Ombuigingen
Als onderdeel van de begroting 2022 heeft uw raad een ombuigingspakket vastgesteld van € 4,9 miljoen in 2022 oplopend tot € 5,7 miljoen in 2024. Over de voortgang van de realisatie van deze ombuigingen rapporteren wij via de reguliere Planning & Control cyclus. Wij kunnen u melden dat alle taakstellingen in 2022 ook daadwerkelijk zijn gerealiseerd.
Voorstel bestemming rekeningresultaat
Het streefniveau van de algemene reserve is 15% van de algemene uitkering uit het gemeentefonds (exclusief het deel wat toegerekend wordt aan het sociaal domein). Voor 2022 is dit streefniveau € 28,8 miljoen. Onze bestendige gedragslijn is het verwerken van het rekeningresultaat in de algemene reserve tot het streefniveau. Het rekeningresultaat bedraagt € 2,0 miljoen negatief . De werkelijke stand per 31 december 2022 is € 47,0 miljoen. Bij het huidige resultaat betekent dit dat we na resultaatbestemming uitkomen op een stand van € 45,0 miljoen. Dit is € 16,2 miljoen boven de streefwaarde op basis van de algemene uitkering 2022.