Weerstandsvermogen en risicobeheersing

De inwerkingtreding van de Omgevingswet is opnieuw uitgesteld tot 1 januari 2024. Dit heeft te maken met het feit dat het Landelijke Digitale Stelsel Omgevingswet (DSO) nog niet naar behoren functioneert. Door het meermalen uitstellen van de inwerkingtredingsdatum lopen de implementatiekosten van de Omgevingswet op. Dit wordt inmiddels onderkend door het Rijk. Daarom worden door het Rijk voor de jaren 2022 tot en met 2025 extra financiële middelen aan gemeenten beschikbaar gesteld voor de invoering van de Omgevingswet. Deze middelen zullen wij inzetten om de te maken kosten voor ondermeer de ingevolge de Ondernemingswet verplicht op te stellen omgevingsvisie, het omgevingsplan, de aanpassing van werkprocessen en ondersteunende ICT-voorzieningen en benodigde opleidingen te dekken. Op dit moment verwachten wij dat de door het Rijk beschikbaar te stellen middelen onvoldoende zullen zijn om de invoeringskosten van de Omgevingswet volledig te dekken. Via de G40 en de VNG blijven wij bij het Rijk aandringen om ons extra financieel te compenseren voor de oplopende invoeringskosten die een gevolg zijn van het telkens uitstellen. Wij zullen dit blijven monitoren en u hiervan op de hoogte houden.

Na sluiting van een stortplaats wordt deze overgedragen aan de provincie. Zij zijn vanuit de Wet Milieubeheer belast met de eeuwigdurende nazorg voor gesloten stortplaatsen. Op het moment van overdracht dient het benodigde doelvermogen te worden afgerekend. De provincie Noord-Brabant voert elke vijf jaar periodiek onderzoek uit, een zogeheten Asset Liability Management (ALM) studie. Daarbij stelt de provincie vast of de gehanteerde rekenrente (momenteel 5,06%) en daarmee het gehanteerde doelvermogen, passend is om aan haar eeuwigdurende nazorgverplichtingen te voldoen. De resultaten van de laatste vastgestelde ALM-studie, waarbij onder meer de effecten van de langdurig lage rentestand in beeld zijn gebracht, zijn met de vergunninghouders van de stortplaatsen intensief besproken. Een langdurige lage rentestand heeft gevolgen voor de financiering van de eeuwigdurende nazorgplicht van de provincie.
Zowel de Provincie als de Exploitanten onderkennen dat alternatieven (waaronder (maar niet beperkt tot): duurzaam stortbeheer, 100-jarige levensduur bovenafdichting, technologische ontwikkelingen/innovaties en afvalmining) mogelijk kunnen leiden tot een beperking van de kosten van de nazorg van de stortplaatsen in de toekomst en derhalve tot een verlaging van het doelvermogen van de stortplaatsen, zonder dat afbreuk wordt gedaan aan de vereisten voor veiligheid en milieu.
Daarom hebben de provincie en de vergunninghouders een overeenkomst gesloten om hier de komende jaren, in aanloop naar de nieuwe ALM-studie (gepland 2023), diepgaand onderzoek naar te doen. Onderdeel van deze overeenkomst is dat, zo lang het onderzoek loopt, de vergunninghouders de stortplaatsen nog niet voor eeuwigdurende nazorg overdragen aan de provincie en dus zelf risicodragend blijven. Tegelijkertijd handhaaft de provincie de rekenrente op het bestaande niveau. Deze afspraak geldt voor een periode van maximaal 5 jaar. Zo lang het doelvermogen niet definitief is vastgesteld, lopen wij het risico dat het reeds in het nazorgfonds gestorte vermogen, samen met de voorzieningen die wij voor beide stortplaatsen aanhouden, ontoereikend is."      

In 2022 hebben we een voordeel gerealiseerd op het BUIG budget van ruim €5 mln. In de begroting 2023 is ook een voordeel geraamd voor 2023 en verdere jaren. We merken daarbij op, dat het voordeel dat wij op dit moment behalen op het BUIG-budget op langere termijn waarschijnlijk niet houdbaar is. In vergelijking met andere gemeenten hebben wij een groot voordeel op de BUIG, omdat we er de afgelopen jaren beter en eerder in slagen mensen naar werk te brengen. Nu het bestand kleiner is en onze zittende populatie een grotere afstand tot de arbeidsmarkt kent dan vergelijkbare gemeenten, is het realistisch te verwachten dat andere gemeenten een deel van dit voordeel zullen inlopen met een correctie op het macrobudget als gevolg. Daarnaast leert de ervaring dat parameters door de tijd heen worden bijgesteld en het gemeentelijk aandeel jaarlijks kan fluctueren. Dat kan voor- en nadeel opleveren. Daar wij een groot voordeel hebben, is de kans op negatieve bijstelling groter dan op positieve bijstelling.

Begin november 2022 heeft het hoger beroep gediend over het (aangepaste) algemeen belangbesluit. De rechtbank (CBB) heeft ter zitting gevraagd of de gemeente en de bewindvoerders met elkaar in gesprek konden treden met als doel om tot een convenant te komen. Dit heeft echter niet geleid tot een convenant met de bewindvoerders en aan het CBB is daarom verzocht om alsnog uitspraak te doen. De uitkomst van de uitspraak is vooralsnog onzeker. Hiermee is het nog niet duidelijk wat de consequenties van dit traject zullen zijn voor de gemeente en is het risico gedurende 2022 blijven bestaan. Gezien deze onzekerheid blijft de risico-inschatting hetzelfde als voorheen.

Het totale bedrag van de borg- en garantstellingen bedraagt naar verwachting op 1 januari 2023 € 55,4 miljoen. De gemeente is daarnaast achtervang voor de stichting
Waarborgfonds Eigen Woningen (WEW) en de stichting Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Mochten deze fondsen tekorten krijgen dan zijn alle gemeenten verplicht
om, voor hun aandeel, een renteloze lening te verstrekken aan het waarborgfonds. Met ingang van 1 januari 2011 draagt het Rijk de volledige achtervang voor de stichting
Waarborgfonds Eigen Woningen (WEW) voor alle nieuwe borgstellingen vanaf die datum.
Een specificatie van de verstrekte borg- en garantstellingen is opgenomen in de staat van gewaarborgde geldleningen in het bijlagenboek. De gemeente heeft geen specifieke
voorzieningen getroffen voor bovenstaande borg- en garantstellingen.

Verbonden partijen zijn samenwerkingsverbanden (privaatrechtelijke of publiekrechtelijke rechtspersonen) waarin de gemeente een bestuurlijk én financieel belang heeft. ’s-
Hertogenbosch neemt alleen deel in een verbonden partij indien daarmee een publiek belang wordt gediend. Naast efficiency- en/of effectiviteitsvoordelen voor de gemeente
en het gebruik maken van de kennis en expertise van derden, is het spreiden van risico vaak een belangrijke reden voor het aangaan van een verbonden partij. Deze verbonden
partijen lopen echter wel (markt)risico’s bij het uitvoeren van hun activiteiten. Daarmee zijn er, zeker in het huidige onzekere economische klimaat, voor de gemeente risico’s
verbonden aan deze participaties en aan de leningen die zijn verstrekt aan deze verbonden partijen.

n deze begroting houden wij rekening met de prijsontwikkeling conform het Centraal Economisch Plan 2022 in de Maartraming van 9 maart 2022 van het CPB. Dit is
overeenkomstig de bij de Actualisatie van de begroting 2022 door uw raad vastgestelde uitgangspunten voor de begroting 2023 (totale prijsontwikkeling begroting 2023 is 8%,
inclusief energiestijging). Hiermee volgen we de gangbare lijn bij het opstellen van onze begroting. Wij onderkennen, dat de huidige hoge inflatie op onderdelen van de
begroting tot een kostenoverschrijding kan leiden. Hier staat tegenover, dat wij aan de andere kant dan ook hogere inkomsten mogen verwachten. Denk hierbij in het bijzonder
aan de compensatie die wij via het Gemeentefonds tegemoet mogen zien van het rijk. Voor zover lopende het begrotingsjaar er als gevolg van de inflatie onvermijdelijke
budgetoverschrijdingen aan de orde zijn, brengen wij dat in beeld via de managementrapportages. Ook over eventuele extra inkomsten informeren wij u op de gebruikelijke
wijze.